از حاشیه‌هایی که اطراف ساخت تونل بود، از مزایا و ویژگی‌های طرح و از اطلاعاتی که تا به حال کمتر به‌طور رسمی به اطلاع مردم تهران رسیده است. ضمناً لازم به یادآوری است فقط چند‌روز دیگر تا افتتاح این تونل ماندگار باقی مانده است.
تونل‌توحید تا چند‌روز دیگر به روی مردم باز می‌شود. این تونل را به‌یقین خوب می‌شناسید. ویژگی‌های طراحی تونل، برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت ساخت تونل، مساحت و طول تونل، تفاوت توحید و نمونه‌های مشابه داخلی و خارجی، شایعاتی درباره ریزش و عدم‌امنیت آن، ماجرای قناتی که در نزدیکی تونل دچار آسیب شد، عدد30 که نشان‌دهنده تمام مدت‌زمانی بود که تونل‌توحید ساخته شد و مسایلی دیگر را هم حتماً بارها و بارها شنیده‌اید.
اگر امروز تیتر روزنامه‌ای درباره طول چندین کیلومتری تونل باشد، برای مردم خبر چندان ویژه‌ای به حساب نمی‌آید، حتی اگر رسانه‌ای از زودتر افتتاح شدن تونل هم بگوید، مردم چندان موضوع جدیدی را نشنیده‌اند. اگر فردی ادعا کند تونل‌توحید خوب نیست و نمونه‌های بالازمینی‌اش بهتر از این هستند هم اتفاقاً خبر جدید و به‌روزی نیست، چه این‌که طی 30ماه گذشته، از نخستین روز کلنگ‌زنی توحید تا امروز که در آستانه افتتاحش هستیم، بارها و بارها همین نفرات از بلاامکان بودن ساخت تونل در این مدت‌زمان، با این ویژگی‌ها و با این قدوقواره گفته بودند.
این افراد در اظهارنظرهای مداوم خود، توحید را نمونه‌ای واضح از یک‌اتفاق ناشدنی توصیف کرده بودند و تاکید داشتند که شهرداری تهران باید هرچه سریع‌تر، راهی به‌جز تونل توحید را برای مردم این منطقه فراهم کند. در روزهایی که تونل‌توحید کار ساختش انجام می‌شد، ساخت دو‌تونل شهیدصدر-نیایش و تونل امیرکبیر نیز به صف تونل‌های بزرگ شهر تهران پیوستند و قرار است به‌زودی، راهی را برای مردم مناطق‌شان باز کنند.
همان روزها شهردار تهران در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها بر این موضوع تاکید کرد که تونلینگ در تهران هیچ‌گاه متوقف نخواهد‌شد و هر روز با قدرت بیشتر، بدون توجه به شایعه‌سازی‌ها و کارشکنی‌ها، تونل‌سازی را ادامه می‌دهیم.
این مقدمه از آن جهت بود که در جریان اصل موضوع قرار بگیرید. گزارش این شماره همشهری‌مسافر اشاره‌ای دارد به برخی ناگفته‌های متفاوت از تونل‌توحید. از تاییدیه‌های بین‌المللی ساخت تونل تا رتبه‌های کیفی و ساخت‌و‌سازی که کمتر در معرض دید مردم قرار دارد. در این گزارش سعی شده است به‌طور‌مختصر برخی اطلاعات ناگفته درباره تونل‌توحید در اختیار شهروندان قرار بگیرد.
بزرگ‌ترین تونل شهری ایران در شرایطی راه‌اندازی می‌شود که با توجه به ترافیک سنگین و نیاز شدید بخشی از شهر به اتصال 2بزرگراه شهیدچمران و شهیدنواب صفوی، کار ساخت پروژه بر اساس شرایط و ویژگی‌های محیطی، یکی از اصلی‌ترین بررسی‌های کارشناسان بود. تونل‌توحید دارای 2رشته تونل مجاور هم(دو‌قلو) و هر رشته دارای 3باند رفت‌و‌برگشت به طول 2136متر است.
لازم به توضیح است که اتصال این دو‌بزرگراه(از میدان‌توحید تا میدان‌جمهوری) تا سال1377 بلاتکلیف بود، اما با توجه به حساسیت، ترافیک سنگین و نیاز شدید شهر به اتصال این دو‌بزرگراه، شهرداری تهران در سال1377 اقدام به انتخاب مشاور برای مطالعه و بررسی اتصال این دو‌بزرگراه کرد، در همین راستا در اواخر سال 1385 پیمانکار انتخاب و در 29/3/86 رسما عملیات اجرایی پروژه تونل‌توحید شروع شد.
در روند حفاری، تونل‌توحید گاهی با ناپایداری خاک به‌ویژه در شمال میدان توحید مواجه شده است که این امر کندی عملیات اجرا را در برداشته و هم‌چنین در موارد متعددی نیز پروژه به دلیل تداخل حرکت با معارضان طبیعی و فنی، دچار مشکل ادامه مسیر شده بود که شاید مردم چندان توجهی به آن نداشته‌اند.
برای نمونه در طول این مسیر لوله‌های آب شرب، تاسیسات شهری، رشته‌های متعدد قنات و کانال‌های فاضلاب از جمله مواردی بودند که در مسیر مستقیم حفر تونل قرار داشتند و به‌همین‌دلیل شهرداری تهران در کنار ساخت تونل، بسیاری از این موارد را نیز با تغییرات جدی روبه‌رو کرد.
این کار البته از یک لحاظ منفعت زیادی را برای ساکنان منطقه به‌همراه داشت. در واقع شهرداری با کار تونل‌سازی، با یک‌تیر دو‌نشان را هدف قرار داد؛ لوله‌هایی که بعد از گذشت چندین سال، از فرم اولیه کارایی خارج شده بودند، در مسیر جدید ساخته و فعال شدند.
مردم این منطقه و آن‌ها که در مسیر روزانه‌شان، از محدوده تونل‌سازی در میدان توحید تا میدان جمهوری عبور می‌کردند، در اطراف خود کارگاه‌های کوچکی را می‌دیدند که اگر عمیق‌تر توجه می‌کردند،متوجه می‌شدند در زیر زمین کارگاه‌های بزرگ، مجموعه اقدامات برای ساخت تونل بزرگ توحید را به صورت شبانه‌روزی انجام می‌دادند.
برای اطلاع آن‌ها که پیگیر روند ساخت تونل‌توحید در این مدت بودند باید گفت برای اجرای این پروژه 6کارگاه اصلی در نقاط مختلف: 1-رمپ شمالی، ابتدای خیابان باقر‌خان 2-میدان‌توحید 3-نیایش، بین توحید و آزادی 4-تقاطع خیابان آزادی و توحید 5-میدان جمهوری 6-تقاطع خیابان آذربایجان با بزرگراه شهیدنواب، به اضافه حدود 30جبهه کاری در محل مستقر و فعال هستند.
هم‌چنین در حدود 3هزار‌و‌چهارصد نفر پرسنل اجرایی در تونل‌توحید مشغول به کار هستند و در حدود 708دستگاه تجهیزات سبک و سنگین مدرن نیز هم‌اکنون در زیر زمین، آماده تکمیل نهایی و تحویل تونل به مردم هستند. در زمان برنامه‌ریزی برای ساخت یک‌پروژه، برخی ایده‌آل‌های کاری به صورت مکتوب در برنامه کاری گنجانده می‌شود.
یعنی مثلاً یک شرکت اعلام می‌کند که در صورت انجام فلان‌کار، فلان سود و منفعت نصیب شما خواهد شد. می‌دانید در زمان ساخت تونل‌توحید، ایده‌آل‌های کاری برای مردم منطقه چه بوده است؟ یعنی به جز فواید بی‌شمار توحید در جابه‌جایی‌های شهری و رفع مشکلات ترافیکی شهری، برخی اتفاق‌ها نیز در خود منطقه به‌وقوع می‌پیوست.
در آرشیو مکتوب پیمانکاران تونل‌توحید در این خصوص آمده است: کاهش نیاز به رفع معارض ملکی و تاسیسات شهری، ارتقای عملکرد کریدور شهید چمران-شهید نواب در شبکه معابر شهر تهران از جاده دسترسی به بزرگراه، افزایش سرعت اجرای پروژه و در‌نتیجه تسریع در بهره‌برداری از آن، کاهش زمان سفرهای درون‌شهری، ترافیک عبوری به‌علت افزایش متوسط سرعت حرکت وسایل نقلیه و تسهیل در دسترسی‌های محلی، کاهش مصرف سوخت وسایل نقلیه و جلوگیری از هدر رفتن سوخت، افزایش ایمنی عبور‌و‌مرور و در نتیجه کاهش حوادث، تصادفات و جرایم ترافیکی، کاهش آلودگی محیط‌زیست اعم از صوتی و هوایی، کاهش استهلاک وسایل نقلیه و هزینه‌های نگهداری و تامین قطعات یدکی، بالا رفتن امنیت فکری و کاهش اضطراب شهروندان، از مزایای احداث تونل‌توحید است.
امنیت تونل‌توحید از آن دست مسایلی بود که بارها و بارها از سوی کارشناسان مخالف ساخت تونل در پایتخت زیر سوال رفت. حتی زمانی که شهرداری اعلام کرد تونل را در مدت‌زمان کوتاه به بهره‌برداری می‌رساند، برخی این زمان‌بندی کوتاه را به‌دلیل بی‌دقتی‌های احتمالی، خطرناک توصیف کردند.
در این باره بد نیست بدانید تونل‌توحید در مقابل زلزله‌هایی با مقیاس ریشتر بسیار بالا نیز امنیت صددرصدی دارد بنا به تایید سازمان های استاندارد، میزان استانداردهای تونل‌توحید نه‌تنها صددرصد، بلکه صد‌و‌بیست‌درصد اعلام شده است!
مسعود نصر‌آزادانی، مدیرعامل سازمان فنی و مهندسی شهرداری تهران، آسیب‌پذیری این تونل در مقابل زلزله را صفر اعلام کرد. نصر‌آزادانی ادامه داد: «تونل‌توحید در تاریخ به‌یادگار خواهد‌ماند و تغییرات شگرفی که در ترافیک منطقه ایجاد می‌کند که این مساله بی‌نظیر خواهد‌بود».
این مقام‌مسئول در گفت‌و‌گو با همشهری‌مسافر با اشاره به این‌که ضریب امنیت تونل‌توحید بسیار بالاست و امنیتی 120درصدی دارد، خاطرنشان کرد: «افتتاح زود‌هنگام را فدای امنیت تونل نکردیم و مشکلی در این خصوص نداریم».
شرکت ساختمانی پرلیت، پیمانکار تونل‌توحید است. درباره این شرکت بد نیست بدانید که رتبه1 آب، رتبه1 راه‌وترابری،رتبه1 ابنیه، رتبه1 تأسیسات، رتبه2 صنعت و رتبه5 اکتشافات زیرزمینی در اختیار کارشناسان این شرکت است و در مقایسه با شرکت‌های مشابه ساختمانی، این سازمان را به‌عنوان شایسته‌ترین مسئول اصلی کار در تونل‌توحید معرفی کرده است.
مدیریت این پروژه بزرگ با شرکت مدیریت راهبردی ابنیه مهندسی بود. قرارداد ساخت تونل‌توحید در صبح روز بیست‌و‌یکم خرداد‌ماه سال1386 بسته شد و یک‌هفته بعد از این تاریخ، زمین در اختیار مسئولان طرح قرار گرفت. در بامداد صبح روز بیست‌و‌نهم خرداد ماه این سال کار ساخت تونل‌توحید آغاز شد و حالا قرار است تا چند روز دیگر به طور رسمی‌افتتاح شود.
این گزارش شبیه تیتراژ پایانی فیلم‌های سینمایی بود. در پایان لازم است از همه عزیزانی که مدیران شهری را در ساخت تونل‌توحید یاری کردند قدردانی کنیم.
همشهری مسافر
